Dank voor jullie reacties Marco en Tjalling. Dat idee van het onderdrukken van de audio subcarrier was ook het eerste wat bij mij opkwam. Maar dat leek wel een erg eenvoudige methode, blijkbaar toch de enige juiste.
Ik hoorde trouwens onlangs van een meer ervaren atv amateur dat een helical filtertje hooguit 3 tot 10 dB onderdrukking van de onderzijband zal geven. Maar goed, beter iets dan niets. Dan ga ik dat maar als eerste doen, ik wil natuurlijk niet onder de 430 MHz uitkomen.
Bij wijze van test heb ik de bias-spanning (stond op 4,5 Volt) eens iets verhoogt om te kijken wat het maximaal haalbare vermogen was. Tot mijn verbazing haal ik met een Vgg spanning van 5 Volt op de module maar liefst 17 Watt! Dat valt dus reuze mee. Het koelblok wordt dan wel snel heel erg heet en zonder ventilator overleeft ie dat zeker niet lang. Ik heb de boel daarom maar weer terug geschroefd naar 4.5 V en hij staat nu continu te pruttelen op 2 Watt. Ventilatortje heb ik voor de zekerheid wel aan laten staan want hij wordt nog steeds redelijk warm.
Maar… nieuwe ontwikkelingen hier:
Om het vermogen toch wat op te krikken heb ik een oude Motorola breedbandversterker voor een zacht prijsje over weten te nemen. Deze zit geïntegreerd in een enorm koelblok van 20 x 45 x 11 cm en is loodzwaar. Deze versterker is oorspronkelijk gebruikt voor het oude ATF-3 autotelefoon-netwerk en gemodificeerd voor gebruik op 420 – 450 MHz. De transistoren stonden oorspronkelijk in klasse C maar met een aantal bias schakelingetjes voor elke transistor zijn deze in klasse AB gezet. Het is een drie-traps versterker en hij kan zonder probleem 200W (bij 30A) leveren maar als je het vermogen laag houdt blijft het signaal mooi in het midden van de curve en is daar redelijk lineair, vergelijkbaar met klasse A. Volgens de vorige eigenaar gaat hij pas zichtbaar vervormen boven de 130W. Voor geïnteresseerden, zie bijv. de site van PA6NL:
http://remco.org/pa6nl/driver/index.html Het apparaat dat ik hier heb is grotendeels op dezelfde manier aangepast, alleen heeft die van mij alles wat netter op keurige zelfgemaakte printjes voor de bias instellingen. Ook de uitvoering/type lijkt wat anders maar het principe is hetzelfde.
Omdat de vermogensversterking van deze apparaten enorm groot is (26-28 dB) heb ik eerst mijn Mitsubishi eindversterkertje maar eens op 20 mW gezet en toen bleek er 23W uit de Motorola te komen. Audio en kleur zijn prima maar het beeld wordt in de lichte gedeelten, met veel video, scheef getrokken. Ik vermoed dat dit komt omdat de Mitsubischi module nu zo laag is afgeregeld dat ik helemaal onderaan in de curve zit. En daar is ie natuurlijk verre van lineair. Het grootste deel van de onderkant van de sinus komt er niet eens door. Het niet lineaire signaal wordt dan weer versterk en zodoende het slechte resultaat.
Ik moet dus de Mitsubishi PA module weer op ca. 2W afregelen (want daar zit ie in het lineaire deel) en vervolgens het vermogen van het MiniKits stuurzendertje terugregelen. Helaas is dat niet mogelijk, eenmaal goed afgeregeld heb je een vermogen van ca 50 mW en dat kun je maar beter zo laten staan anders ontregel je de rest weer: kleur valt weg, verkeerde frequentie enz.
Dus is mijn plan nu om een verzwakkertje achter de stuurzender te zetten, een simpel T-filtertje met 3 weerstanden. Volgens mijn berekeningen krijg ik een verzwakking met een factor 20 (dus -13 dB) met twee weerstanden van 33 Ohm in serie met daartussen een van 22 Ohm parallel. De in- en uitgangsimpedantie zal dan iets van 49,3 Ohm zijn en de verzwakking 13,5 dB maar dat is goed genoeg. Mocht je zelf nog eens een verzwakkertje (attenuator) willen bouwen zie bijv. hier:
http://www.icycolors.com/nu9n/tpad-calculator.html
Er zal dan ongeveer 2,5 mW uit de stuurzender (na de verzwakking) komen en zo’n 50 mW uit de Mitsubishi PA. Deze zal dan met de bias nog iets bijgeregeld moeten worden en dan de Motorola ingestuurd zodat ik op precies 25 Watt totale output uitkom. Zo blijf ik met het signaal in beide PA’s mooi in het lineaire gedeelte zitten.
De reden dat ik voor een verzwakking van 13 dB kies en niet 16 dB, wat in mijn geval meer voor de hand zou liggen, is omdat ik zo het vermogen straks m.b.v. de bias gemakkelijk kan verhogen naar 50W als ik de F licentie heb. Hopelijk begin volgend jaar.
Afijn, ik ga vandaag nog even het T filtertje in elkaar knutselen en laat even weten hoe het is afgelopen. Er zijn hier 's avonds regelmatig lokale 70cm atv-ers in de lucht (het groepje word steeds groter) dus kan ik meteen even een rapportje vragen.
Van die oude ATF-3 breedband versterkers (repeaters) moeten er nog genoeg in omloop zijn. Ook van andere merken zoals Fusion, Ericsson enz. Als je er eentje te pakken kunt krijgen en hij is geschikt (of geschikt gemaakt) voor ATV dan is dit zeker iets om te overwegen. Ideaal voor ons 70cm atv amateurs. Het hangt natuurlijk wel van de prijs af. In oorspronkelijk vorm zijn ze meestal klasse C en moeten dus wel aangepast zijn tot klasse AB anders krijg je teveel vervorming. En let op de bandbreedte, we moeten in één keer een gebied van 6 a 7 MHz kunnen versterken. Maar de meeste van deze apparaten kunnen dat wel aan omdat ze een aantal telefoongesprekken op verschillende frequenties gelijktijdig door moesten sturen naar de ander repeaters. Ze zijn daarom vrij breedbandig.
Nog een tip voor PE1BR: Zeker gaan afmaken, het is best leuk hoor dat spul van Minikits. Ik heb alle drie modulen in afzonderlijke blikjes gesoldeerd met SMA connectoren en teflon kabeltjes ertussen. Het moeilijkste deel van het Minikits avontuur vond ik persoonlijk het afregelen van de stuurzender, daar ging bij mij erg veel tijd in zitten. Het audio printje was zo afgeregeld. De PA module heb ik eerst helemaal rondom dichtgekit met siliconenkit (klein tubetje bij de bouwmarkt voor een paar euro), goed laten drogen en de volgende dag gladgeschuurd. Daar gaat flink wat tijd in zitten maar hij moet goed vlak zijn, wel een koelblok gebruiken met een klein beetje pasta er tussen dat geleid beter. En een ventilatortje er achter is zeker ook aan te bevelen. Regel de bias spanning heel voorzichtig eerst af op 4,5 V (meten met het smoorspoeltje even los, daarna weer vast solderen). Dan heb je nog maar een paar Watt maar je kunt alvast wat testen met een lokale amateur. Je kunt hem later altijd wat hoger zetten maar ik ken iemand die hem meteen voluit op 5 V zette met ruim 15 W uit en dat heeft helaas maar een paar minuten geduurd, toen was ie kapot. Je kunt hem beter op hooguit 10 W zetten en de antenne een metertje hoger, dat levert je veel meer bereik op.
Zo, dit is een lang verhaal geworden zeg
Ik laat hier nog wel even weten wat het resultaat is geworden van mijn experiment met het T-filtertje.
73, Fokko PD8F
Hopelijk hebben jullie wat tips voor me. Bij voorbaat dank!
